Orjinal Araştırma Makalesi | Rumeli Eğitim Araştırmaları Dergisi 2023, Cil. 3(5) 1-16
READ 2023.5.01. Ortaokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Nezaket İşlevi Taşıyan Kalıp İfadeler Açısından İncelenmesi
Rümeysa GÖZ & Ali Fuat ARICI
ss. 1 - 16 | DOI: https://doi.org/10.5281/zenodo.10801326 | Makale No: read.2024.001
Yayın tarihi: Mart 10, 2024 | Okunma Sayısı: 18 | İndirilme Sayısı: 22
Özet
Türkçe dersi ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda kullanılan ders kitaplarında yer alan metinlerde ve etkinliklerde iletişimin güçlü yönü olarak görülen nezaket bağlamında kullanılan kalıp ifadelerin incelenmesinin amaçlandığı bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden biri olan doküman incelenmesi kullanılmıştır. Bu yöntemden hareketle Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı tarafından 2022-2023 eğitim- öğretim dönemi için kullanılması kabul edilen Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma ve dinleme/ izleme metinleri incelenmiş, araştırmada tema sonunda yer alan serbest okuma metinleri araştırmaya dâhil edilmemiştir. Araştırma doğrultusunda incelenen metinlerdeki nezaket işlevi taşıyan kalıp ifadelerin ders kitaplarında karşılaştırmalı olarak analizi yapılmıştır. Nezaket değeri kapsamında kullanılan kalıp ifadelerin ölçüt olarak belirlenmesinde üç alan uzmanının görüşleri temel alınmıştır. Bu görüşler doğrultusunda tematik nezaket ifadeleri listesi oluşturulmuş, ders kitaplarındaki nezaket ifadeleri listeye göre incelenmiştir. Türkçe ders kitaplarında tespit edilen nezaket kalıplarının kullanımları bağlam içerisinde ele alınarak çalışma sonunda raporlaştırılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, betimsel analiz yöntemi ile analiz edilmiştir. 5, 6, 7 ve 8. sınıflarda ders kitaplarında yer alan toplam 128 okuma ve dinleme/ izleme metni incelenmiştir. Araştırma sonucunda ortaokul Türkçe ders kitaplarında nezaket görevine sahip kalıp ifadelerin en fazla kullanıldığı kademe 5. sınıf ders kitabının olduğu tespit edilmiştir. Ders kitapları arasında nezaket içerikli kalıp ifade kullanımına en az yer verilen ders kitabı ise 8. sınıf ders kitabı olarak ortaya konmuştur. Araştırma sonucunda elde edilen genel sonuçlara bakıldığı zaman ise Türkçe ders kitaplarında yer alan okuma ve dinleme/ izleme metin ve etkinliklerinde yer alan nezaket içerikli kalıp ifadelerin sınıf düzeyleri arasında dengeli bir dağılıma sahip olmadığı görülmüştür. Ders kitaplarında yer alan gerek temalarda gerekse metin ve etkinliklerde sistematik bir kullanımının olmadığı sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler: Türkçe ders kitabı, söz varlığı, nezaket ifadeleri
| Bu makaleye nasıl atıf yapılır? |
|---|
|
APA 6th edition Harvard Chicago 16th edition |
| Kaynakça |
|---|
|
Aksan, D. (2020). Her yönüyle dil- ana çizgileriyle dilbilim, Türk Dil Kurumu Yayınları. Aksan, D. (2005). Türkçenin zenginlikleri incelikleri, Bilgi Yayınevi. Arıcı, A. F. & Tepeli, Y. (2012). Lise öğrencilerinin atasözlerini kavrama düzeyleri üzerine nitel bir araştırma, Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi - Journal of Educational Sciences Research, 2 (2), 223–236. Aydoğan, İ. & Özbal, N. (2019). Eğitimde Nezaket, Pegem Akademi. Barın, E. (2003). Yabancılara Türkçe öğretiminde temel söz varlığının önemi, TÜBAR, 13, 311- . Belet Boyacı, D. & Güner Özer, M. (2019). Öğrenmenin geleceği: 21. yüzyıl perspektifiyle Türkçe dersi öğretim programları, Anadolu Journal of Educational Sciences International, 9 (2), 708- 738. Boylu, E. & Başar, U. (2018). Yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin kültürel boyutu: Türkçe kalıp sözlerin Farslara öğretimi, TÜBAR, 43, 31- 52. Büyükhellaç, S. (2014). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığının incelenmesi (Yayın No. 381058) [Karadeniz Teknik Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Creswell, J, W. (2017). Eğitim Araştırmaları, Edam Yayınları. Çelikpazu, E. & Aktaş, E. (2011). MEB 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin değer iletimi açısından incelenmesi, Turkish Studies, 6 (2), 413- 424. Daharlı, G. (2012). 5. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi, (Yayın No. 319675) [Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Dilekçi, A. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki kalıp sözler ve öğrencilerin kalıp sözleri kullanma düzeyleri (Yayın No. 672663) [Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi].YÖK Ulusal Tez Merkezi. Doğan, B. & Gülüşen, A. (2011). Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin değerler bakımından incelenmesi, Sosyal Bilimler Dergisi, 1 (2), 75- 102. Eren, S. (2022). 2019 programına göre hazırlanan 5, 6, 7, ve 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin söz varlığı açısından incelenmesi (Yayın No. 784926) [Yüksek Lisans Tezi, Düzce Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Erol, Ç. (2007). Türkiye Türkçesinde kalıp sözler üzerine bir inceleme (Yayın No. 214195) [İstanbul Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Gökdayı, H. (2008). Türkçede kalıp sözler, Bilig Dergisi, 44, 89- 110. Kargın, F. (2019). 6, 7 ve 8. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki söz varlığı ögeleri üzerine bir inceleme, (Yayın No. 615021) [Yüksek Lisans Tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Keser, B. M. (2018). Nezaket, nezaket teorileri ve Türkçede kullanılan nezaket kavramları, TÜRÜK Uluslar arası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 6 (15), 127- 138. MEB. (2009). Türkçe dersi öğretim programı. Okuyan Yazıcı, H. (2006). Türkçenin söz varlığı açısından Fakir Baykurt’un romanları, (Yayın No. 191364) [Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi] YÖK Ulusal Tez Merkezi. Okuyan Yazıcı, H. (2012). İlköğretim Türkçe ders kitaplarında bir kültür aktarımı aracı olarak kalıp sözlerin kullanımı üzerine bir inceleme, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 162 (162), 31- 46. Özdemir, C. (2015), Bir kültür unsuru olarak âşık edebiyatında kalıp sözler, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (38), 286- 294. Işık, İ. (2019). Ortaokul Türkçe ders kitaplarındaki halk edebiyatı metinlerinin değerler eğitimi açısından incelenmesi (Yayın No. 594684) [Uşak Üniversitesi, Yüksek Lisans Tezi].YÖK Ulusal Tez Merkezi Parlakyıldız, H. (2009). İlkokul ikinci devrede Türkçe ders kitaplarındaki moral değerlere kısa bir bakış (1948- 1968 Yılları Arası), Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 245- 262. Sever, S. (2004). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme, Anı Yayıncılık. Tutkun, Ö. (2010). 21. yüzyılda eğitim programının felsefi boyutları, Gazi Eğitim Fakültesi dergisi, 30 (3), 993- 1016. Türk Dil Kurumu, Güncel Türkçe Sözlük. Vardar, B. (2002). Açıklamalı dil bilim terimleri sözlüğü, Multilingual Yayınları. Yarbel, D. (2022). 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin on kök değere göre incelenmesi (Yayın No. 744668) [Yüksek Lisans Tezi, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Yavuz, M. (2020). Türkçe dersi öğretim programı ve 6. sınıf Türkçe ders kitaplarının söz varlığı açısından incelenmesi(Yayın No. 647597) [Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Yıldırım Beşer, K. (2022). 6. Sınıf Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin kök değerler açısından incelenmesi ve öğretmen görüşlerinin alınması (Yayın No. 739852) [Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi]. YÖK Ulusal Tez Merkezi. Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayınları. Araştırma Nesneleri 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. (2020). Anıttepe Yayınları. 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. (2022). Ata Yayınları. 7. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. (2021). MEB Yayınları. 8. Sınıf Türkçe Ders Kitabı. (2021). MEB Yayınları. |
